काल बसमधून घरी परत येत होतो. खडकीला बस थांबली. लोक पायऱ्यांचा धडधड आवाज करत उतरले. समोरच्या दारातून एक विशीतला मुलगा चढला. ड्रायवरने त्याला भरपूर शिव्या दिल्या. कपड्यावरून अत्यंत गरीब दिसत असल्यामुळे नियम तोडल्याचा परिणाम त्याला भोगावा लागला. दुसरीकडे कुठेच जागा नसल्यामुळे तो माझ्या समोरच्या सीटवर येऊन बसला. त्या सीटवर एक मुलगी बसली होती. त्या मुलाच्या अंगाच्या येणाऱ्या वासामुळे तिने तोंड वाकडं केलं. मी पण.
त्या मुलाचे कपडे, डोळे, अंगाचा वास या सगळ्यातून त्याचा त्याने दिवसभर केलेले कष्ट आणि त्याचा थकवा जाणवत होता. कुठल्यातरी बांधकामाच्या साईटवर कामाला असावा. त्याने घातलेनी जुनी जीन्स खऱ्या अर्थाने स्टोनवॉश झाली होती. बस सुरु झाल्यावर खिडकीतून येणाऱ्या वाऱ्यामुळे त्याला लगेच झोप लागली. ड्रायवरने ब्रेक दाबला की तो दोन सेकंदासाठी जागा व्हायचा आणि पुन्हा डुलक्या घ्यायला लागायचा.
मी अंदाजे त्याच्याच वयाचा. मी पण कामावरूनच परत येत होतो. आमच्या फक्त 'जॉब प्रोफाइल्स' वेगळ्या होत्या.
काही दिवसांपूर्वी वाचलेला श्रमजीवी आणि बुद्धीजीवी या दोन प्रकारच्या माणसांमधला फरक आठवला. तो विचार किती बोगस होता असं वाटलं. शरीराचे वेगवेगळे अवयव उपजीविकेसाठी वापरल्यावरून आपण माणसांचे वर्गीकरण करणे याच्यात BMR (बेसिक मध्ये राडा) आहे.
काही वर्षापूर्वीचा माझा आणि माझ्या भावामाधला संवाद आठवला. आम्ही त्याच्याकडे जेवायला गेलो होतो. जेवण झाल्यावर आम्ही बाहेर आलो. त्यांच्या घरासमोर चालू असलेल्या बांधकामावरचे मजूर जेवत होते. भाकरी, कोरडं वरण असा बेत होता. सोबत ठेचा.
मी विचारलं 'हे लोक इतकंच जेवतात?'
माझा भाऊ म्हणाला 'अरे त्या लोकांना फक्त इतकंच जेवलं तर चालतं. त्यांना बुद्धी चालावावीच लागत नाही. फक्त हातआणि पाय. 'आपली' कामं बुद्धीची असतात. म्हणून आपल्याला भाज्या, कोशिंबिरी यातून vitamins, minerals ची गरज असते.'
श्रमजीवी माणसाने वापरलेली बुद्धी, बुद्धीजीवी माणसाने वापरलेल्या बुद्धीपेक्षा किती युनिट्सने कमी असते?
त्याच्या अंगाचा वासामुळे तिरस्काराने नाक बंद केल्याची मला लाज वाटायला लागली.
